Το τελος του κοσμου όπως τον ξεραμε

Νέος Διεθνής Αερολιμένας Κωνσταντινούπολης. Ιούνιος 2019. Προσωπικό αρχείο. 

Ημερολόγιο ειδικής αδείας. Ανάμεσα στη φύλαξη και την απασχόληση του παιδιού, και την παρακολούθηση των ειδήσεων κάποιες πρώτες σκέψεις που πιστεύω ότι θα γίνουν σύντομα παραδοχές:

Οι επενδύσαντες στο ηλεκτρονικό εμπόριο δρέπουν τους καρπούς του κόπου τους. Τηρουμένων των μικρών μεγεθών της αχανούς θάλασσας των μικρομεσαίων (ατομικές, ΟΕ, ΕΕ, ΙΚΕ και ΕΠΕ) και της πρωτοφανούς αναστάτωσης της οικονομίας, οι πρώτοι εξασφαλίζουν κάποιες προϋποθέσεις επιβίωσης σήμερα και προβάδισμα για την επόμενη ημέρα.

Επιτέλους, οι Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου επιτελούν τον σκοπό για τον οποίο τις προέβλεψε μια φορά κι έναν καιρό ο νομοθέτης: Γρήγορη και έκτακτη κατ'εξαιρεση νομοθεσία για περιόδους κρίσης. Οι κυβερνήσεις της τελευταίας δεκαετίας έκαναν δυστυχώς κατάχρηση αυτού του "βασιλικού" δικαιώματος.

Στα παλιά, σε μια πανδημία ο λαός θα περίμενε τη θεία βοήθεια που - κατά τους λαϊκούς μύθους - θα έκανε το θαύμα της ως deus ex machina. Σήμερα, περιμένουμε την πρόοδο και τη σωτηρία από την επιστημονική και την τεχνολογική κοινότητα, ίσως σε μια διαδρομή προς τον Homo Deus - την προφητεία του Χαράρι.

Η οικονομία θα πληγεί ευθέως ανάλογα με την όξυνση της υγειονομικής κρίσης. Όσο πιο πολύ διαρκέσει τόσο πιο βαθύ θα είναι το αποτύπωμά της στην παγκόσμια πια οικονομία. Η συμμετοχή μας στο ευρώ τουλάχιστον μας χαρίζει νομισματική σταθερότητα - κάτι που δεν είχαν ούτε οι μεσοπολεμικές ούτε οι πρώτες μεταδικτατορικές κυβερνήσεις της χώρας. Καθώς η εμπειρία της κρίσης μας ειναι πρόσφατη, ξέρουμε τι δουλεύει και τι όχι. Έχουμε "παράσημα" που άλλοι δεν έχουν και μπορούν να μας βοηθήσουν στην πορεία.

Θα χρειαστεί να κινητοποιήσουμε ξανά τα θεσμικά και άτυπα δίκτυα αλληλεγγύης για όλους αυτούς που θα κινδυνεύσουν να μείνουν πίσω. Ίσως να είναι και πολλοί. Σκεφτείτε πόσοι έχουν μείνει χωρίς εισόδημα.

Στην κρίση κάποιες σχέσεις γίνονται δυστυχώς ασύμμετρες: Δανειστές - δανειζόμενοι, αγοραστές - πωλητές, εργοδότες - εργαζόμενοι βλέπουν την συναλλακτική τους ισορροπία να τείνει προς τους πρώτους. Ο έχων τη ρευστότητα, θα έχει και τον πρώτο λόγο. 

Η επανεκτίμηση της αξίας της υγείας νομοτελειακά θα ξαναφέρει τον άνθρωπο στο επίκεντρο. 

Το έθνος - κράτος φαίνεται επιστρέφει ξανά - υπό τη μορφή του Grand Etat ή του Buyuk Devlet εάν προτιμάτε για τα καθ'ημάς. Ο ιός διαταράσσει την παγκόσμια οικονομική διασύνδεση και επιταχύνει την διαδικασία της αποπαγκοσμιοποίησης. Το επιχειρείν θα ανασυγκροτηθεί γύρω από μία νέα κατάσταση και αναγκαστικά θα στοιχηθεί πίσω ένα στόχο που θα συνδυάζει κερδοφορία με κοινωνικό πρόσημο - εάν θέλει να έχει ένα μέλλον πλήρες πελατών.

Ο προορισμός μας είναι μάλλον άγνωστος και η διάρκεια του ταξιδιού επίσης. Ίσως να επιστρέψουμε σε μοντέλα 20ου αιώνα, ίσως να οδηγηθεί η Ευρώπη από τα πράγματα πιο μπροστά, ίσως φτάσουμε σε ένα New Deal και μια νέα τάξη πραγμάτων σαν αυτήν που έχτισε τον μεταπολεμικό κόσμο.

Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς το μέλλον - ελπίζω να μείνουμε μόνο στον μόχθο και τον ιδρώτα, και να αφήσουμε απ'εξω τα άλλα δύο συστατικά της υπόσχεσης του Τσώρτσιλ.

Η νύχτα θα ειναι μακρά - και το φως έρχεται πάντα μετά το πιο βαθύ σκοτάδι -, αλλά, όπως και σε κάθε άλλη κρίση που έχουμε περάσει, έτσι και σήμερα παραμένω αισιόδοξος. 

Για ένα πράγμα θα ρίσκαρα μόνο να βάλω την υπογραφή μου. Οτι θα είναι "το τέλος του κόσμου, όπως τον ξέραμε".