Τα τραμάκια του Πολυγώνου, η τεχνητή νοημοσύνη και το Ίλιντεν

Η οδός Δοϊράνης στη Νέα Κυψέλη, με θέα τον Σαρωνικό (Μάης 2018, προσωπικό αρχείο) 

Οδηγώντας στα ορεινά των συνόρων Πολύγώνου - Κυψέλης, φαντάζομαι ελαφριά, οδοντωτά τραίνα να ανεβοκατεβαίνουν την Δοϊράνης και την Κερκύρας και τα πιτσιρίκια να πλακώνονται για να εξασφαλίσουν μια προνομιακή θέση προκειμένου να βλέπουν τη θάλασσα και τον Πειραιά. 

Μία φανταστική, αλλόκοτη εκδοχή ενός Βαλκανικού "Σαν Φρανσίσκο", περικυκλωμένου από αδιάφορες πολυκατοικίες της αντιπαροχής, με ασυνάρτητο συντελεστή δόμησης, εκείνης της ανάπτυξης του νέου, γενναίου μεταπολεμικου κόσμου που μας άφησε. 

Επιστρέφω μετά από μια ακόμη άδικη επίσκεψη στο οικείο πολεοδομικό γραφείο. Προθυμότατος ο υπάλληλος, τηρούσε χειρόγραφο μητρώο και για ώρα αναζητούσε δίχως επιτυχία τον επίμαχο φάκελο, σε σκονισμένες στοίβες αρχείων, που πηγαινοέρχονται συνεχώς μεταξύ Αθηνών και Ασπροπύργου, όπου τηρείται ένα κεντρικό αρχείο πολεοδομικών αδειών και σχεδίων - που είναι όμως αμφίβολο, εάν εφαρμόστηκαν πραγματικά ποτέ. 

Πολεοδομικό αρχείο, 2018 (Προσωπικό αρχείο) 

Μου θυμίζει λίγο από την ανάποδη εκείνη την υπηρεσία που έβγαλε η Amazon, που σου στέλνει τους cloud server με νταλίκα, γιατί τελικά έτσι η αποστολή των δεδομένων γίνεται πιο γρήγορα. Ο Τάκης Ζενέτος έγραφε πριν από πενήντα χρόνια ότι η ψηφιοποίηση της οικονομίας, χάρη στη μετάδοση των δεδομένων μέσω του φωτός, όπως κάνουν σήμερα τα δίκτυα οπτικών ινών, θα φέρει και ψηφιακές, ελαφριές, κατακόρυφες πόλεις. Δεν μπορούσε να φανταστεί, όμως, ότι τίποτε τελικά δεν έχει αλλάξει. 

(Δείτε και τον κατάλογο της έκθεσης Tomorrows που αποκάλυψε τμήματα του μυθικού αρχείου του Ζενέτου και είναι πλέον ελεύθερα διαθέσιμος στο διαδίκτυο.) 

Διπλάρειος Σχολη, Ιούνης 2018 (Προσωπικό Αρχείο) 

Με σχεδόν καθημερινές επισκέψεις σε αρμόδιες αρχές διαπιστώνεις ότι λίγα έχουν αλλάξει τελικά στον τρόπο, με τον οποίο δούλευαν οι προκάτοχοι των σημερινών υπαλλήλων πριν από 100 χρόνια, παρά τα 7 δισ. ευρώ των κοινοτικών και εθνικών πόρων που έχουν καταβληθεί για την μηχανογράφηση του ελληνικού δημοσίου. Η ζωή συνεχίζεται, με τίτλο εργασίας «ηλεκτρονική διακυβέρνηση», και πρακτικές που λίγο έχουν αλλάξει από την εποχή της Βαυαροκρατίας. 

Διάλειμμα για ποδόσφαιρο και κρυφτό με το παιδί. Να παίζετε με τα παιδιά σας κατ' απόλυτη προτεραιότητα. Είναι ό,τι πιο σημαντικό μπορείτε να κάνετε ως γονείς. Τα καρούμπαλα και τα χτυπήματα από το παιχνίδι είναι παράσημα και τεκμήρια ευτυχίας. 

Σκοτεινιάζει και η γειτονιά μετατρέπεται σε μία υβριδική δυστοπία - κάτι ανάμεσα στην Μητρόπολη του Φρίτζ Λανγκ και το Narcos. Στην πλατεία ξηλώθηκε πια τελείως η παιδική χαρά. Όχι ότι πηγαίναμε. Αλλά μανάδες από την Ανατολή, μέσα στη φτώχεια και τις δυσκολίες τους, πήγαιναν εκεί τα παιδιά τους για να παίξουν, παρόλο που σε απόσταση δέκα μέτρων μπορείς να αγοράσεις το σύνολο των απαγορευμένων ουσιών της αγοράς. Το Α.Τ. ακριβώς απέναντι εξασφαλίζει τουλάχιστον όρους διακριτικότητας στους εμιγκρέδες τσιλιαδόρους της γειτονιάς. 

Τρόλει διασχίζει την Πατησίων (Μάρτης 2017, προσωπικό αρχείο) 

Με τη νέα μέρα και με θέα τη θάλασσα ξανά, και από τη Νέα Εθνική Βιβλιοθήκη και τις οργανωμένες ντάνες με τα βιβλία, ακούς ξανά για τις νέες τεχνολογίες που θα αλλάξουν τον κόσμο: Το ΑΙ, το ΙοΤ και το blockchain - και προσπαθείς να φανταστείς το πως όλα αυτά θα βρουν ειρηνική προσαρμογή σε έναν ταλαιπωρημένο τόπο. 

Σε ένα μικρό διάλειμμα, πετυχαίνω ένα ζευγάρι πιτσιρίκια να χωρίζουν και να τερματίζουν τη σχέση τους αγαπημένα. Χωρισμός στην Εθνική βιβλιοθήκη - θα μπορούσε να είναι τίτλος ταινίας ή ρομάντζου. Ένας μικρός θάνατος ήταν πάντα οι χωρισμοί, αλά και μια νέα αρχή. Εργάσιμη ημέρα, γύρω στις 13.00. Κάποιοι ζουν έξω από τα γραφεία και χωρίζουν. 

Γραφείο - σπίτι, σπίτι - γραφείο. Χαμένος ανάμεσα σε βιβλία που μιλούν για το χθες και για το αύριο. Ξεφυλλίζοντας μια νέα παρτίδα που δείχνει πως οραματίζονταν το μέλλον πριν από 100 χρόνια. 

Αϋπνία. Για να με πάρει ο ύπνος, φτιάχνω wish lists από βιβλία της τελευταίας πενταετίας που δεν έχω προλάβει να διαβάσω. Σχεδόν όλα για το χθες και απολογιστικά. Το αύριο, που όλοι κατά τα άλλα το θέλουν, φαίνεται ότι δεν πουλά σε αυτόν εδώ τον περίεργο τόπο - άντε να βγαίνουν και δύο – τρία βιβλία τον χρόνο. 

Μετρό, Γραμμή 2 - (2016, προσωπικό αρχείο) 

Τόσα προπτυχιακά, μεταπτυχιακά και διδακτορικά πονήματα, τόσοι καθηγητές, ερευνητές και εργαστήρια, τόσες κουβέντες για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την εισαγωγή μεθοδολογιών παραγωγής έργου από την πληροφορική, στη γενικότερη λειτουργία των επιχειρήσεων, και πάλι τα βάρη των παλιών ιδεών υπέρνικούν. 

(Άσχετο, αλλά έχετε καταλάβει ότι τα comic sans έχουν πάρει μορφή χιονοστιβάδας γύρω μας;) 

Νέα μέρα. Με λίγο ψιλόβροχο οι δρόμοι γίνονται Μπανγκαλόρ από την κίνηση. Τεκμήριο ενός βαθύτερου ενστίκτου επιβίωσης. Ο κόσμος νοιώθει μόνος και ανυπεράσπιστος στην πρώτη, μικρή αναμπουμπούλα, προεξοφλώντας ότι η θεσμική προστασία υπάρχει μόνο σε χαρτιά και σφραγίδες. 

Μικρό διάλειμμα για καφέ σε σύγχρονη καφετερία. Γύρω σου ακούς μόνο την Κυπριακή προφορά. Εσύ, μια άστεγη και ότι απέμεινε από το κτήμα Θων είστε ότι πιο κοντά στο γηγενές μπορεί να υπάρξει στο στιγμιότυπο. Γύρω μας μποτιλιάρισμα, βγαλμένο από τα παλιά, τόσο που δεν δικαιολογείται πια από τις επίσημες στατιστικές της οικονομίας. Crosstown traffic «με χωρίς απόδειξη», όπως ακούω γύρω μου όλο και πιο συχνά. 

Το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου στο πρώην κτήμα Θων (Μάης, 2018. Προσωπικό αρχείο). 

Blockchain και Ίλιντεν. ΑΙ και εμπιστευτικές αναφορές προξένων. Driverless cars και δημοκρατικός στρατός, Σλαβόφωνοι της Δυτικής Μακεδονίας και 4η βιομηχανική επανάσταση. Uber flying cars και πολιτικοί πρόσφυγες. 

Από τη μια χρονοδίνη, στην άλλη. Και το σήμερα; Που είναι το σήμερα; Αφασία. 

Μια φίλη μου διαβάζει την έκθεση του γιου της. Που παραπονιέται στη δασκάλα ότι η μάνα του είναι όλη μέρα στη δουλειά και ότι κάνεις δεν κάνει κάτι για τις γυναίκες που «λιώνουν» από τη δουλειά στα γραφεία. 

Αξιολογήσεις που ανοιγοκλείνουν, γείτονες σε αποδρομή στα Ανατολικά και τα Δυτικά μας (αποσχιστές, λαϊκιστές, νομισματικές διολισθήσεις και πληθωρισμοί), και μια αγορά αξιών που αντανακλά το εύθραυστο των καιρών μας. 

(Αξίζει να γραφτείτε και να επενδύσετε για εκπαιδευτικούς λόγους μικροποσά σε μετοχές για να διαπιστώσετε ιδίοις όμμασι τον συνδυασμό του κυνικού υπολογισμού και της αγελαίας συμπεριφοράς και να καταλάβετε πόσο ευαίσθητο πράγμα είναι αυτό που γενικώς λέμε «οι αγορές» και πόσο τελικά δεν πρέπει κανείς να προκαλείς την τύχη του) . 

Airbus A320 της Aegean Airlines εν απογειώσει (Αεροδρόμιο Κέρκυρας, 2017. Προσωπικό αρχείο) 

Και όσο συνεχίζουμε εγκλωβισμένοι ανάμεσα σε χρονοδίνες, το τώρα συνεχίζει ακάθεκτο: Ευπατρίδες και άνθρωποι που άφησαν πίσω τους έργο και παρακαταθήκη - όπως ο ευγενέστατος Θ. Βασιλάκης της Α3 που είχα την χαρά να γνωρίσω - συνεχίζουν να φεύγουν από τη ζωή. Όσοι αναγνωρίζουν τον ανθρώπινο παράγοντα ως καταλύτη στην επιχειρηματική επιτυχία, έβλεπαν στο πρόσωπό του τον άνθρωπο που φρόντιζε να μην πετάξει αεροπλάνο, πάρα μόνο εάν όλα ήταν στην εντέλεια. 

Γι’ αυτό λοιπόν να ζείτε και λίγο το σήμερα. Να παίζετε κρυφτό και κυνηγητό με τα παιδιά σας. Να τους μάθετε να αγαπάνε τα βιβλία, τη μουσική και τα ταξίδια, να φαντάζονται και να σκέφτονται πέρα από το μπόι τους. Για να κάνουν μεγάλα πράγματα - έστω κι εάν αυτό σημαίνει ότι θα αποτύχουν. Η ζωή είναι τώρα. Και τα καρούμπαλα και οι πληγές της, παράσημα και τεκμήρια ευτυχίας – καμία φορά ακόμη και η comic sans. 

ΕΛΤΑ, υποκατάστημα Κυψέλης (2017, προσωπικό αρχείο)