"Κατιν παντου"

"Κατίν παντού". Αντισοβιετική προπαγανδιστική αφίσα που κυκλοφόρησε στις γερμανοκρατούμενες γαλλόφωνες περιοχές από τους ναζί. 

Η σφαγή των Πολωνών αξιωματικών από την ΕΣΣΔ στο Κατίν ενδεχομένως να μην είχε συμβεί, εάν δεν είχε προηγηθεί το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο μη επίθεσης του 1939 που έδωσε χρόνο στις δύο πλευρές να ετοιμαστούν για τον μεταξύ τους πόλεμο - και, στο μεταξύ, να μοιράσουν ζώνες επιρροής ανάμεσα τους. 

(Οι δυτικοί ήλπιζαν ότι ο Χίτλερ θα ασχολούνταν με την ανατολική Ευρώπη και κυρίως την ΕΣΣΔ, και θα τους άφηνε στην ησυχία τους - ο Στάλιν και ο Χίτλερ απάντησαν με κυνική realpolitik).

Η συνέχεια είναι γνωστή: Ο πόλεμος, η καταστροφή, η γενοκτονία. Η αντεπίθεση και η νίκη των συμμάχων. Η μεταπολεμική μοιρασιά του κόσμου. 

Οι Αμερικανοί κατσικώθηκαν στο κεφάλι της δυτικής Ευρώπης και των νατοϊκών συμμάχων (στην Ελλάδα προηγήθηκε και η βρετανική εμπλοκή που επιτάχυνε τα πράγματα προς τον εμφύλιο), και οι Σοβιετικοί κατσικώθηκαν στο κεφάλι των ανατολικών, οι οποίοι δεν θέλουν ούτε να ακούν για αυτούς. Κυνική realpolitik. 

(Στην Ελλάδα η CIA μοίραζε εκατοσταδόλαρα σε όποιον "έδινε" κομμουνιστές. Στήριξε ανοιχτά την δικτατορία που παρέδωσε την Κύπρο. Η ΕΣΣΔ έπνιξε στο αίμα ολόκληρες χώρες. Κυνική realpolitik)

Η περίπτωση της Ελλάδας ήταν και η πιο περίεργη. Ένας φασίστας (ο Μεταξάς) όχι απλά εγγυήθηκε την παραμονή της Ελλάδας στο βρετανικό στρατόπεδο, αλλά έφερε και την πρώτη νίκη της δύσης κατά του φασισμού. 

Στη συνέχεια, το ΕΑΜ, με το ΚΚΕ να διατηρεί τον έλεγχο του, οργάνωσε μια πρωτοφανή αντίσταση κατά των κατακτητών και υποστηρίχθηκε ανοιχτά από τους Βρετανούς. 

Όταν το ΕΑΜ ηταν πια πανίσχυρο και οι Γερμανοί είχαν φύγει, οι Βρετανοί και το παλάτι έδωσαν συγχωροχάρτια στους ταγματασφαλίτες και τους συνεργάτες των Γερμανών, οι οποίοι έσπευσαν να υποστηρίξουν το καθεστώς κατά του ΚΚΕ (αργότερα έβγαλαν βουλευτές, υπουργούς και αρκετοί πλούτισαν). Κυνική realpolitik. 

Οι παλιοί σύμμαχοι του πολέμου ήταν πια εχθροί. Κάποια στιγμή, ο Στάλιν σταμάτησε να υποστηρίζει τον δημοκρατικό στρατό (ο πατερουλης είχε μοιράσει στα χαρτιά την Ευρώπη με τον Τσωρτσιλ νωρίτερα και η Ελλάδα θα παρέμενε δυτική, όμως έπαιξε λίγο καθυστερήσεις), ενώ στο παιχνίδι μπήκαν οι Αμερικάνοι, οι οποίοι "επένδυσαν" στην Ελλάδα, "φροντίζοντας" για την παραμονή της στο σωστό στρατόπεδο. Βόμβες ναπάλμ έπεσαν στον Γράμμο. Κυνική realpolitik. 

(Η ηγεσία του ΚΚΕ την πάτησε όπως ο Ρομπ Σταρκ και ο Στάνις Μπαράθεον. Ούτε κατάλαβε τους συσχετισμούς ούτε προέβλεψε τις μελλοντικές εξελίξεις. Χωρίς τον θείο Τσακαλώτο και την ταμπουρωμένη Χωροφυλακή στου Μακρυγιάννη, ωστόσο η Αθήνα θα είχε πάντως πέσει προτού προλάβουν να παρέμβουν οι Βρετανοί). 

Η συνέχεια είναι γνωστή. Ο ισπανικός εμφύλιος ήταν το προοίμιο του ΒΠΠ. Ο ελληνικός το "βουλοκέρι" που σφράγισε τον μεταπολεμικό κόσμο και τον ψυχρό πόλεμο. 

Η παρακαταθήκη της αντίστασης του ΕΑΜ, η συλλογική μνήμη της κατοχής και του εμφυλίου, αλλά και ο οξύς κι εκδικητικός κρατικός αντικομμουνισμός έχουν ακόμη ένα ιστορικό βάρος τόσο ισχυρό που καθιστά την οποιαδήποτε ευθεία καταδίκη και εξίσωση των εγκλημάτων των ναζί και των σοβιετικών από οποιονδήποτε Έλληνα πολιτικό αν όχι αδύνατη, σίγουρα πολύ δύσκολη - είναι και το ομοδοξον με τους Ρώσους, παρά το γεγονός ότι και ο Βλαδίμηρος έχει καταθέσει στεφάνι στο Κατίν και τα έχει ρίξει ανοιχτά στον πατερουλη.

(Πως δεν τήρησε την ενός λεπτού σιγή για τα θύματα της ισλαμικής τρομοκρατίας στην Ευρώπη η εθνική ομάδα της Σαουδικής Αραβίας; Κάτι τέτοιο είμαστε στα μάτια των ανατολικών...) 

Που να τους εξηγήσεις. Ποιόν να πρωτοκαταδικάσεις σε μια χώρα όπου έγινε τόσο μεγάλο μπουρδούκλωμα; Που οι εχθροί έγιναν σύμμαχοι και οι σύμμαχοι εχθροί. Που οι ταγματασφαλίτες και οι μαυραγορίτες της κατοχής έλαβαν άφεση αμαρτιών από το επίσημο κράτος και έγιναν και βουλευτές. 

(Προφανώς ένας Πολωνός ή ένας Εσθονός πολιτικός θα το έκανε με μεγάλη χαρά, εκδίδοντας δελτίο τύπου και δίνοντας συνεντεύξεις, αφού ο γερμανοσοβιετικός ανταγωνισμός τους κατέστρεψε).

Είμαστε στο 2017. Δεν είναι πια όλοι οι νικητές του πολέμου στο τραπέζι. Οι Ανατολικοί συμμετέχουν στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, οι Ρώσοι δεν πολυνοιάζονται για το σοβιετικό παρελθόν - μόνο για τις πατροπαράδοτες ζώνες επιρροής τους - και οι περισσότεροι άνθρωποι που ξέρω δεν θα έβαζαν στην ίδια κατηγορία τον Χίτλερ με τον Στάλιν. 

(Στο "εγκληματιόμετρο" ο Αδόλφος κερδίζει έως και την Μογγολική ορδή)

Η ιστορία γράφεται από τους νικητές. Επειδή στην Ελλάδα ο νικητής στη συνέχεια συνέβαλε στον εμφύλιο και ηττήθηκε, αποφεύγουμε επιμελώς να γιορτάζουμε την λήξη του πολέμου - νοιώθουμε καλύτερα με την αρχή, που κρύβει και λιγότερα φαντάσματα. 

Όπως μας έχει δείξει η ελληνική περιπέτεια των τελευταίων ετών, η πολιτική και η διπλωματία εκεί έξω είναι εκ φύσεως μια άσκηση realpolitik - συχνά άκομψα κυνική, ακόμα και brutal. 

Η πίστη στις (όποιες) ιδέες μας μπορεί να έρχεται και με κόστος. Αυτό δεν πρέπει ποτέ να το ξεχνάμε σε έναν κόσμο που διαμορφώνεται από την realpolitik εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Και που κάποιος άσημος ανατολικός (υφ)υπουργός μπορεί να θυμηθεί ότι του την είχες σπάσει με κάτι τέτοια, την ώρα που τον έχεις απόλυτη ανάγκη... 

Δύσκολη τέχνη η πολιτική. Κυνική, αμείλικτη, αδυσώπητη - συχνά για να προσαρμοστεί και να επιβιώσει, κονιορτοποιεί ξεδιάντροπα όλα αυτά που η ίδια δηλώνει ότι κελεύει.