ΑΣΤΕΙΑΤΟΡΙΟΝ Η ενιαία μη σκέψη

Tου Γιώργου Σκαμπαρδώνη Καμιά ιδεολογία από μόνη της δεν παράγει καλύτερους ή χειρότερους ανθρώπους. Καλοί υπάρχουν παντού, σε όλα τα κόμματα, αν και οι κακοί (με διάφορες έννοιες) μάλλον πλειοψηφούν. Επιπλέον, η Ελλάδα, από την εποχή που φυλάκισαν τον Κολοκοτρώνη και σκότωσαν τον Καποδίστρια, ζει σε καθεστώς πολιτικού ιρασιοναλισμού και πολιτικής υποκουλτούρας. Κόμματα και πολιτικοί έχουν εκπληκτική επιτυχία στο να πολεμούν το αυτονόητο και να εξαφανίζουν με διάφορους τρόπους όσους δεν συμβιβάζονται με την ενιαία σκέψη που πάνε να επιβάλουν πότε οι Βενιζελικοί, πότε οι Βασιλόφρονες, πότε ο Μεταξάς, πότε οι κομουνιστές, πότε ποικιλίες αριστερών ή δεξιών που θεωρούν ότι αυτό που τους συμφέρει πρόσκαιρα πρέπει να ανυψώνεται στο επίπεδο της απόλυτης αλήθειας. Όποιος διαφωνεί είναι κομουνιστικό μίασμα, αντικομμουνιστής, παλιοπασόκος, κωλοδεξιός και πάει λέγοντας. Ο ένας για τον άλλον ακόμα και τώρα βγάζει (ανεπίσημα) καταφρενετικό δελτίο κοινωνικών φρονημάτων. Όποιος διαφωνεί ή έχει άλλη άποψη στιγματίζεται από τους κύκλους των άλλων κομμάτων και σχηματισμών με χαρακτηρισμούς απορριπτικούς: σκατοφασίστας, σταλινικός, χουντικός, βρομοσυνασπιστής, Ελληναράς, χριστιανόπληκτος, αντιδραστικός, ψευτοκουλτουριάρης, δήθεν προοδευτικός, βρομοκνίτης και άλλα επαινετικά επίθετα. Αυτή είναι η όντως πραγματικότητα εκτός τηλεόρασης και επίσημου πολιτικού πολιτισμού. (Ποιος Θανάσης;) Και κάθε τόσο σε διάφορα γεγονότα και με αφορμή κορυφώσεις των συγκρούσεων πάει να διαμορφωθεί από διάφορους πυρήνες ολοκληρωτικής αντίληψης η συμπαγής ενιαία σκέψη: Πρέπει όλοι αίφνης να συμφωνούμε με την ερμηνεία των πραγμάτων όπως γουστάρουν αυτοί και να έχουμε ίδια αντίληψη ακόμα και για την ιστορία, τον Αριστοφάνη, τον Βελισάριο, την καθαίρεση Ζαχαριάδη και για το πώς ξύριζε το κεφάλι του ο Καστοριάδης. Αλλιώς είμαστε αναθεωρητές, νεολόγοι, συν όλα τα πιθανά επίθετα που μπορούν να σου εκσφενδονίσουν εκείνοι που πασκίζουν να εξουσιάσουν παντί τρόπω και με παλιές μεθόδους και υλικά και χαρακτηρισμούς, όσους πάνε να αρθρώσουν άλλη άποψη. Τους φιλοδωρούν με ωραίους προσδιορισμούς: πράκτορας, προδότης, εξωνημένος, γκεμπελικός, προβοκάτορας, χαφιές, παλαβός, γραφικός, παπαγαλάκι, φερέφωνο, τσιράκι, υπονομευτής. Ο φάκελος του καθενός μας συμπληρώνεται ακόμα και τώρα που μιλάμε συστηματικά: Με ποιους μιλούσες τότε; Γιατί μιλούσες μ’ εκείνον αργότερα; Γιατί μιλάς με αυτούς τώρα; Γιατί πριν σαράντα χρόνια μίλησες με εκείνον; Με ποιους δεν μιλάς; Τι είπες πριν δώδεκα χρόνια σ’ εκείνο το μπαρ; Συμπληρώνεται λεπτομερειακά ο φάκελός σου των δήθεν κοινωνικών φρονημάτων. Μικρο-Μανιαδάκηδες και μικρο-Μπέρια φύονται παντού. Άγρυπνοι καταγράφουν τις φήμες, κάνουν τα κουτσομπολιά βεβαιότητες. Επειδή κάποιοι είναι συνήθως αδικαίωτοι από πολλές πλευρές, ψάχνουν κάποιους που θεωρούν απειλή να τους απομονώσουν. Να τους ακυρώσουν. Να μην υπάρχουν. Και ψάχνουν να τους καρφώσουνε κάποιο στίγμα. Να τους βγάλουν εκτός. Κι αυτό συμβαίνει σε εθνική κλίμακα και στο στιλ όλοι εναντίον όλων. Είναι γενικευμένο εδώ και δεκαετίες. Κάθε πυρήνας ολοκληρωτισμού (ή κοινών συμφερόντων) αποζητάει την ενιαία σκέψη. Και η συζήτηση συνήθως γίνεται με ανταλλαγή κομματικών κασετών ρητορικής του πενήντα ή του εβδομήντα και με κλισέ πρώτης δημοτικού. Και οι προσλήψεις ακόμη και στον ιδιωτικό χώρο γίνονται ιδεολογικά: είναι δικό μας παιδί, προοδευτικό (ή συντηρητικό), πάρ’ τον. Και μετά αυτός συνεχίζει τα ίδια και τράβα κορδόνι. Άτυπος εμφύλιος; Κάπως έτσι -ανάμεσα στις συμπληγάδες της κομματικής παράνοιας, που δεόντως την εκμεταλλεύονται κάποιοι για να βρουν δουλειά, αποδοχή, καταξίωση ή έστω ανοχή μέσα στην ενιαία σκέψη (δηλαδή μη σκέψη) κάποιας πλευράς. Να υπάρξουν, μισώντας τους υπόλοιπους. Ζώντας πάντα εναντίον άλλων. Είναι ενδιαφέρουσα αυτή η κατάσταση: πολιτική υποκουλτούρα, εξουσιοφρένεια, ή απλή ανεύρεση ρόλου, εργασίας, μεροκάματου. Μερικές φορές το θέμα είναι και γκομενικό. Βάλε μέσα, ενίοτε, και τα διάφορα απωθημένα. Ευτυχώς, παιδιά, μέσα το γενικευμένο κανιβαλισμό, υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι. Λίγοι αλλά υπάρχουν. Σηκωμένα ράσα Ολα στο σύστημα στηρίζονται, υποτίθεται, στην εμπιστοσύνη. Εμπιστεύεσαι δηλαδή το παιδί σου στο κατηχητικό και πάει ο τερψίπρωκτος μητροπολίτης και κάνει με το μωρό, παιδική πορνογραφία. Εμπιστεύεσαι τα λεφτά σου στις τράπεζες και σε λεηλατούν. Στο χρηματιστήριο και σε γδέρνουν. Εμπιστεύεσαι τους πολιτικούς και σε πουλάνε. Τις ιδεολογίες και καταρρέουν. Εμπιστεύεσαι το μοναστήρι στον Εφραίμ και το υπουργείο που συναλλάσσεται μαζί του σε έναν καραγκιόζη. Εμπιστεύεσαι το υπουργείο Πολιτισμού σε κάποιον που δεν έχει διαβάσει επαρκώς Παπαδιαμάντη και απλώς ψάχνει για σεξοτουρισμό διά της εξουσίας. Εμπιστεύεσαι την ενημέρωση σε άσχετους και καταλήγεις στα πρωινάδικα. Ή, όπως το είπε ένας πολωνός συγγραφέας, αν βάλεις έναν αγράμματο στο γραφείο σου, το πρώτο που θα κάνει είναι να σου πιει το μελάνι απ’ το μελανοδοχείο. Εμπιστεύεσαι το μωρό σου στο νηπιαγωγείο και το πρώτο που του μαθαίνουν είναι πως τα πουλιά και τα ζώα δεν μιλάνε, ενώ σ’ αυτήν την ηλικία πρέπει να του μάθουν ακριβώς το αντίστροφο, ότι τα πουλιά μιλάνε, όπως μιλάνε και ο λύκος και το γαϊδουράκι και όλα εκείνα που θα αναπτύξουν την παιδική φαντασία, τη ζωοφιλία και την ποιητική αντίληψη της ζωής. Τρέλα. Εμπιστεύεσαι έναν ταξιτζή ως επαγγελματία οδηγό και αυτός έχει να κοιμηθεί δεκαέξι ώρες και οδηγεί το όχημα σαν να ήταν κάρο στην πλατεία του χωριού. Ζητάς ένα DVD, στο δίνουν, πας σπίτι, ανοίγεις το κουτί και βλέπεις ότι σου βάλανε μέσα λάθος ταινία. Την προηγούμενη εβδομάδα σκοτώθηκαν πέντε άνθρωποι σε δύο τροχαία, γιατί κατέβηκαν να βοηθήσουν άλλους οδηγούς που είχαν ξεμείνει. Ήρθε κάποιος άσχετος από πίσω, φουλαριστός, και τους σκότωσε. Το ακούς στην τηλεόραση και φρίττεις, άρα δεν κατεβαίνεις πια ποτέ να βοηθήσεις κανέναν. Ό,τι συμβαίνει με τα κόμματα και με τις ιδεολογίες και με το εν γένει πολιτικό νταβατζιλίκι γίνεται και σε όλες τις μορφές της καθημερινότητας εν Ελλάδι. Ο σώζων εαυτόν σωθήτω. Εμείς είμαστε καλοί, σωστοί και όλοι οι άλλοι είναι προς αφανισμό. Λόγω εμπιστοσύνης. Ίσως γι’ αυτό υπήρξε τόσο πολύνεκρος και φριχτός ο εμφύλιος στην Ελλάδα. Και τώρα πολλοί θα σε εκτελούσαν ευχαρίστως, γιατί δεν τους αρέσει ο τρόπος που γλεντάς, που περπατάς ή που φτερνίζεσαι. Θα επικαλεστούν, βέβαια, κάποια ιδεολογία. Το σύστημα βασίζεται στην εμπιστοσύνη. Ψυγεία Πίτσος. Εμπιστοσύνη. Εμπιστεύεσαι το ασφαλιστικό σε έναν πρώην ναύαρχο. Γιατί όχι κι ένα αντιτορπιλικό σε έναν συνταξιούχο εφημεριδοπώλη, αν είναι κομματικά δικός μας; Εμπιστεύεσαι το παιδί στον γιατρό, στον στρατιωτικό, στον μητροπολίτη και αυτοί το εμπλέκουν σε κύκλωμα παιδικής πορνογραφίας. Έτσι είναι εδώ: Η νύχτα βγάζει επίσκοπο και το πορνό μητροπολίτη. Μεγαλώνοντας, όμως, το παιδί θα βελτιωθεί, θα σωθεί, αφού θα μπει στο κομματικό-πνευματικό πορνό της παιδείας. Μακεδονία - 01/02/2009