Πως θα χειρίζονταν το προσφυγικό οι Βυζαντινοί;

Σε μία αντίστοιχη συγκυρία με την σημερινή, οι Βυζαντινοί θα μοίραζαν τους πληθυσμούς των προσφύγων σε περιοχές όπου υπάρχουν ανυπότακτοι, ταραχοποιοί ή επικίνδυνες μειονότητες, αφού πρώτα καθάριζαν τυχόν περίεργα στοιχεία. 

Δεν θα τους χάριζαν ούτε στους Οστρογότθους ούτε στους Βισιγότθους ούτε στους Πετσενέγκους ούτε στους Σκλαβηνούς. 

Θα τους έδιναν γη να καλλιεργούν και ζώα για να ζήσουν, θα εισέπρατταν φόρους και θα είχαν διαθέσιμο ανά πάσα στιγμή νέο αίμα για το στράτευμα. Οι ηγεμόνες των προσφύγων θα ορκίζονταν πίστη στον αυτοκράτορα και θα ήταν φόρου υποτελείς. Αναπόφευκτα θα εκχριστιανίζονταν. 

Βαθμιαία θα γίνονταν πολίτες της αυτοκρατορίας, κύριοι και υπερασπιστές των χωραφιών τους και θα έβγαζαν στρατηγούς και αυτοκράτορες όπως συνέβη τόσες και τόσες φορές στον υπερχιλιόχρονο βίο αυτού του πρωτοφανούς ανθεκτικότητας multi-culti κράτους.  

 

[Φυσικά κάθε σύγκριση με την σημερινή κατάσταση είναι αδύνατη, ατυχής και εσφαλμένη. Δεν στοχεύω σε κάτι τέτοιο ούτως ή άλλως].

Πόσο μακριά είναι όλα αυτά από την "exceptionalite grecque"; Η τάση μας για διπλωματία και ειρηνική επίλυση των θεμάτων, καθώς και η άκρως ανθρωποκεντρική μας κουλτούρα (παρά τους μόνιμους διχασμούς και την εν γένει νεολληνική παράνοια, στο τέλος της ημέρας ο άνθρωπος παραμένει μείζον θέμα στην Ελλάδα), δεν είναι καθόλου άσχετα από την πολιτισμική παρακαταθήκη και τις παραδόσεις που άφησαν πίσω τους ένα κράτος και μία κοινωνία, που είχαν την βαθιά πεποίθηση ότι αποτελούσαν την επί της γης επουράνια βασιλεία.

Από αυτήν την πολυεθνική ρωμέικη εκδοχή του kingdom of heaven, άλλωστε, μας έμειναν μερικά από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία: η "θύραθεν" λαϊκή μουσική, η "κοινωνία" (communitas και όχι societas - δεν εννοούμε ακριβώς το ίδιο πράγμα με τους εταίρους μας), το φαγητό (το "κοπτόν" που έγινε kofte και ξανάγινε ως αντιδάνειο κεφτές), "η άμπελος η αληθινή" (η άσβεστη διονυσιακή σχέση θείου και οίνου), η αειθαλής "μούντζα" (το φάσκελο που επιφύλασσαν οι ρωμιοί για τους κατεργάρηδες), το "φιλότιμον" και το αποστολικό ενδιαφέρον για τον "πλησίον" που ακόμη και σήμερα οδηγεί χιλιάδες απλούς ανθρώπους στο να βοηθούν από το υστέρημά τους σύγχρονους ικέτες.

Πριν από πολλά χρόνια όταν μάθαινα ισπανικά υπέστην σοκ, διαβάζοντας για το "Marcelino, pan y vino" - μία ταινία, η οποία στηρίζεται σε λαϊκό μύθο της Ισπανίας και πραγματεύεται την ιστορία ενός μικρού παιδιού που περνάει περιπέτειες και στο τέλος πεθαίνει και πηγαίνει στον θεό. 

Όποτε συναντώ στην Αθήνα τους Ισπανούς συναδέλφους, τους εξηγώ ότι, παρόλο που μοιάζουμε τόσο πολύ, στην ελληνική εκδοχή, η πλάση όλη  (ακόμη και ο ίδιος ο διάβολος)  θα κινητοποιούνταν για να σωθεί το παιδί - κι ένα θαύμα θα το έσωζε. Και τους εξηγώ ότι χωρίς αυτό το "φίλτρο", η κατανόηση της Ελλάδας είναι αδύνατη. 

Ένα τέτοιο θαύμα χρειάζεται το προσφυγικό. Θείο και ταπεινό, απλόχερο και μεγαλειώδες, σαν τις τρεις γιαγιάδες της Λέσβου που τάιζαν το προσφυγόπουλο μωρό και ήταν κάποτε κι αυτές προσφυγοπούλες - σαν τους προγόνους πολλών από εμάς.   

Όμως, τέτοια θαύματα η πολιτική δεν παράγει. Αλλά μόνον οι "επουράνιες βασιλείες" που μπορεί να κρύβονται μέσα μας.