Το βάρος της Ιστορίας

Clio. Pierre Mignard
Oil in canvas, 1689
Museum of Fine Arts, Budapest

Για τους ανθρώπους που αγαπούν την Ιστορία αυτές οι ημέρες είναι μοναδικές. Οι πράξεις που συντελούνται και σχηματίζονται τώρα, σήμερα, στον ενεστώτα χρόνο, είναι τόσο κρίσιμες, αφού τα αποτελέσματα τους θα σφραγίσουν την Ελλάδα και την Ευρώπη για τις επόμενες δεκαετίες. Η Ιστορία τώρα γράφεται. Και κανείς δεν μπορεί πια να προβλέψει τίποτα με ασφάλεια.

Το βάρος της Ιστορίας είναι εμφανέστατο και δυσβάσταχτο τόσο για εκείνους που καλούνται να λάβουν τις αποφάσεις - παρόλο που θα το κάνουν με τελείως διαφορετικά κριτήρια και προτεραιότητες - όσο και για όλους εμάς που παρακολουθούμε τα γεγονότα. «Έβλεπα Βουλή! Ποιος; Εγώ! Ποιος θα το φανταζόταν δυο χρόνια πριν;» μου έλεγε σήμερα ένας φίλος. Η Πολιτική - και μαζί της η μούσα της Ιστορίας, η Κλειώ - επιστρέφει κι εκδικείται τον «αυτόματο πιλότο» δύο δεκαετιών.

Παρακάτω ακολουθεί ένα μάθημα από τα «παλιά». Και οποιαδήποτε σύμπτωση με τη σημερινή κατάσταση δεν είναι διόλου τυχαία.

«Χρειάζεται ένα θαύμα εις την Ελλάδα»*

Ο Ελληνικός λαός έχει την δυνατότητα να εισέλθη εις μίαν περίοδο ανοικοδομήσεως και εσωτερικής ειρήνης. Αν όμως συνεχισθή η σημερινή πολιτική της αμερημνησίας και της ευκολίας, τότε θα οδηγήση εις οικονομικήν καταστροφήν δι' ολόκληρον τον λαόν της και πιθανόν να αναστείλη δια μία γενεάν τας πιθανότητας της Ελλάδος, όπως ανασυγκροτήση και εγκαθιδρύση μίαν σταθεράν οικονομίαν.

Παρά την δαπάνην 700.000.000 δολλαρίων προερχομένην εκ ξένης βοηθείας, η Ελλάς κατά τα δύο τελευταία έτη απλώς τα κατάφερε να επιζήση. Το ιδιωτικόν κεφάλαιον αντί να αφιερωθή εις το έργον της ανοικοδομήσεως και της αναπτύξεως επεδόθη εις την εξεύρεσιν μερών ώστε να κινηθή έξω των ορίων της Ελληνικής οικονομίας.

Υπάρχει μεγάλη ανομοιομορφία εις το βιωτικόν επίπεδον και τα εισοδήματα ανά την Ελλάδα. Οι κερδίζοντες, δηλαδή οι βιομήχανοι, οι έμποροι, οι κερδοσκόποι και οι μαυραγορίται, διάγουν εν πλούτω και χλιδή, το πρόβλημα δε ούτω καμμία κυβέρνησις δεν το αντιμετώπισεν αποτελεσματικώς. Αι λαικαί μάζαι περνούν μίαν άθλιαν ζωήν.

Οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι υπεράριθμοι, κακοπληρώνονται και έχουν διαφθαρεί. Οι χαμηλοί μισθοί αυξήθησαν δια τελείως απατηλού συστήματος εκτάκτων επιδομάτων χάρις εις τα οποία ολίγοι δημόσιοι υπάλληλοι πιθανώς λαμβάνουν τετραπλάσια του βασικού μισθού.

Ο μεγάλος όγκος των δεν λαμβάνει ούτε τ' απαραίτητα δια την ζωήν. Πολλοί εξ αυτών είναι υποχρεωμένοι να συμπληρώνουν τον κρατικόν μισθό των με εξωτερικήν εργασίαν. Φαντασθείτε ποία θα ήτο η κατάστασις εις την Ουάσιγκτων, εάν οι δημόσιοι υπάλληλοι ειργάζοντο μέρος του χρόνου των, εις δικηγόρους, μεσίτας και βιομηχάνους.

Το αποτέλεσμα είναι πλήρης αποσύνθεσις. Ουδέποτε είδα διοικητικήν οργάνωσιν τόσο αποκαρδιωτικής εις αναρμοδιότητα και ανικανότητα. Ούτω ριζική μεταρρύθμισης των δημοσίων υπηρεσιών είναι απαραίτητος προϋπόθεσις, δια να γίνη οτιδήποτε άλλο εις την Ελλάδα.

Όπισθεν της κυβερνήσεως κρύπτεται μία μικρά κλίκα εμπόρων και τραπεζιτών. Η κλίκα αυτή είναι αποφασισμένη προπαντός να προασπίση τα οικονομικά της συμφέροντα, ο,τιδήποτε και αν στοιχίση αυτό εις την οικονομικήν υγείαν της χώρας. Τα μέλη της επιθυμούν να διατηρήσουν ένα φορολογικόν σύστημα, το οποίον τα ευνοεί σκανδαλωδώς. Αντιτίθενται εις τον έλεγχον εξαγωγής συναλλάγματος, διότι τούτο θα τους εμπόδιζε να εξαγάγει τα κέρδη των εις τας Τράπεζας του Καϊρου και της Αργεντινής.

Δεν θα τους περνούσε ποτέ από τον νουν να επενδύσουν τα κέρδη των αυτά εντός της χώρας των, προς όφελος της οικονομικής της αναρρώσεως. Τα εφοπλιστικά συμφέροντα έχουν ρυθμιστή κατά σκανδαλώδη τρόπον. Η ελληνική εμπορική ναυτιλία ανθεί αυτήν την στιγμήν και οι εφοπλισταί απολαμβάνουν τεράστια κέρδη. Το χρεοκοπημένον όμως ελληνικόν κράτος δεν έχει σχεδόν κανένα όφελος από την άνθησιν αυτή. Τα κέρδη των ναυτικών εξακολουθούν να εισέρχονται εις την Ελλάδα, αλλά οι εφοπλισταί εξασφαλίζουν τα κέρδη των, ως επί το πλείστον εις ξένας χώρας.

Τα μέλη της αποστολής μας θα συναντήσουν ισχυράν αντίδρασιν εις τα προσπαθείας των. Θα ακούσουν ένα σωρό αναίτιας δικαιολογίας και θα παρεμποδισθούν με παν μέσον το οποίον διαθέτει η γραφειοκρατική ανεπάρκεια. Η αποστολή μας θα υποστή και μίαν άλλην μορφήν πιέσεως, ακόμη περισσότερον ύπουλον. Το παρασκήνιο της καλής κοινωνίας - της αριστοκρατικής, κοσμοπολίτικης κοινωνίας, η οποία έχει την έδραν της εις τας Κάννας, το Σαιν Μόριτς και το Κολωνάκι- θα τεθούν επί το έργον και θα επιδιώξουν προ παντός να μετατρέψουν την αποστολή σε όργανο εξυπηρέτησης των συμφερόντων των.

Δεν δυνάμεθα να κρίνωμεν την πρόοδον εις την Ελλάδα, βάσει των συνήθως προτύπων της Δύσεως. Δεν μπορούμε να περιμένωμεν ταχείαν και εύκολον λύσιν των πολλών κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων που υφίστανται στην Ελλάδα. Έτσι τίθεται το λεπτόν πρόβλημα της επεμβάσεως ενός έθνους εις τας εσωτερικάς υποθέσεις ενός άλλου έθνους. Το πρόβλημα αυτό θα πρέπει να το αντιμετωπίσομεν με ειλικρίνειαν.

Εάν ένας Έλλην υπουργός αντιτίθεται ή παρεμποδίζει την λήψιν μέτρων απαραιτήτων δια την ελληνικήν ανόρθωσιν ή διαστρέφει την βοήθειαν δια σκοπούς αντιδημοκρατικούς, δεν θέλω να πιστεύω ότι η αποστολή μας θα μείνη αδρανής.

Εάν συνεχισθή η τακτική, η οποία ηκολουθήθη μέχρι σήμερον - της προασπίσεως, δηλαδή, της ανικανότητος και της απροθυμίας προς συνεργασίαν των Ελλήνων υπουργών -, η αποστολή μπορεί να χάση την πρωτοβουλίαν εις την Ελλάδαν.

Η αποστολή οφείλει να έλθη εις άμεσον επαφήν με τον Ελληνικόν λαόν και ν'απευθυνθή εις την ενεργόν υποστήριξην της δημοσίας γνώμης. Δεν βλέπω άλλον τρόπον δια την άσκησιν πιέσεως προς λήψιν των αναγκαίων μέτρων, τα οποία είναι αναποφευκτον να εύρουν ισχυράν αντίδρασιν εκ μέρους του παρόντος ελληνικού καθεστώτος.

Εάν αποτύχωμεν εις την Ελλάδα, αυτό θ' αποτελέση συντριπτικόν ηθικόν και στρατηγικόν πλήγμα. Ενώ, εάν κατορθώσωμεν να αφήσωμεν την Ελλάδα εις κατάστασιν πολιτικής και οικονομικής υγείας θα δώσωμεν νέαν ελπίδα και νέαν πίστιν.

*Αποσπάσματα άρθρου του επικεφαλής της Ερευνητικής Οικονομικής Αποστολής της κυβέρνησης Τρούμαν στην Ελλάδα, Πωλ Α. Πόρτερ, δημοσιευμένο στην εφημερίδα "Ελευθερία" στις 13 Σεπτεμβρίου 1947


Σχόλια