Η Ελλάδα, το Ευρώ, το εκκρεμές της Ιστορίας και το "Γυάλινο Παλάτι"

Το ρεβεγιόν του 2001 προς το 2002, όταν και εισήχθη το ευρώ στην Ελλάδα, με είχε βρει μαζί με μία παλαβή παρέα φίλων στο «Γυάλινο Παλάτι», ένα σουρεαλιστικό ελληνάδικο (με dj) της Πολίχνης, κατά κόσμον Glass Palace.

Το Glass, όπως το ξέρουν στη Σαλονίκη, είχε και εξακολουθεί να έχει έντονη βαλκανική κινηματογραφικότητα, αντίστοιχη των ταινιών του Κουστουρίτσα. Έχει, όμως, και λίγο Ταραντίνο μέσα του. Το ρεβεγιόν του 2002 το θυμάμαι ως εξής:

Γύφτοι πιτσιρικάδες με ντεκαπάζ και πορτοκαλί κολλητές μπλούζες, σαραντάρηδες γκει και τραβεστί με ολόσωμα κολάν να χορεύουν επάνω στο μπαρ, βίζιτες των δυτικών συνοικιών, πεπειραμένες σερβιτόρες και μπαργούμαν με φωνή βαριά, (σχεδόν) πυγμαίοι καυκάσιοι πορτιέρηδες, κυρές και "καλός κόσμος" και ένας αιγύπτιος επί των γενικών καθηκόντων και απανταχού παρών (τον έβλεπες ταυτόχρονα στο WC και στο πάρκιγκ). Περιθώριο, αλλά αυθεντικό και υπερήφανο, το οποίο μάλλον σε ενέπνεε (το Glass με ώθησε να διαβάσω Καστοριάδη, ιδίως δε την "Άνοδο της Ασημαντότητας").

Αν κάποιος πελάτης ξέφευγε, το αφεντικό τον "έδειχνε" πολύ διακριτικά με στιλό λέιζερ - αντίστοιχο με αυτά που χρησιμοποιούν οι συγκεντρωμένοι στο Σύνταγμα - και αναλάμβαναν οι "πυγμαίοι". «Έναν μεθυσμένο γύφτο που έτρωγε και κατάπινε ποτήρια, τον είχανε δείρει», έλεγαν τα παιδιά.

Τo Glass ήταν το πρώτο μέρος στη ζωή μου που πλήρωσα με ευρώ. Στον μεγάλο προθάλαμό του, ο οποίος ήταν εξαιρετικά οργανωμένος, άλλαζες χρήμα! Τέτοια πρόνοια! Άφηνες τις δραχμές σου στην γκαρνταρόμπα και έπαιρνες αντίστοιχης αξίας ευρώ. Το μαγαζί ήθελε μέσα στο μπαρ, στις μάρκες, τις ταμειακές να υπάρχει μόνο το ευρώ. Και γι'αυτό είχε προνοήσει και λάβει τα μέτρα του.

Παρά τον σουρεαλισμό τους τα μαγαζιά τύπου Glass, αντανακλούσαν και μάλλον συνεχίζουν να αντανακλούν την αληθινή ελληνική οικονομία. Απίστευτη φοροδιαφυγή, μεγάλη εισφοροδιαφυγή, ελάχιστοι έλεγχοι - και αν γίνουν, συνήθως δεν γράφουν, διότι πέφτει ο παράς. Παράλληλα, όμως, ακόμη και στη σκιώδη οικονομία, οι επιχειρηματίες καλούνται να ανταπεξέλθουν σε μεγάλα κόστη - γι'αυτό άλλωστε και κλέβουν και το δημόσιο, διότι υπό νόμιμες συνθήκες οι δραστηριότητές τους δεν βγαίνουν.

Η νύχτα, παρόλη την προβληματική της σχέση με την νομιμότητα, αποτελεί ίσως τον πλέον ανταγωνιστικό κλάδο της οικονομίας. Προσφορά και ζήτηση, αμείλικτος ανταγωνισμός και μεγάλες επενδύσεις που συχνά πάνε στράφι.

Ο μισθός ενός σερβιτόρου ή ενός μπαρμαν πρακτικά παραμένει ο ίδιος από την δεκαετία του 1990. Με ελάχιστες εξαιρέσεις τα μεροκάματα της δραχμής (10.000 η γκαρσόνα, 12.000 -13.000 ο μπαρμαν ή ο Dj) πέρασαν στρογγυλοποιημένα στην εποχή του ευρώ - 30, 35 άντε βαριά και 40 ευρώ, αντίστοιχα). Αυτά τα ποσά παραμένουν ίδια κι όμοια εν έτει 2011. Αυτά στην «παραοικονομία», η οποία μαύρη κι άραχνη, έκανε ότι περίπου και η Γερμανία. "Πάγωσε" τους μισθούς για την ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας - βέβαια, η σύγκριση τελειώνει εκεί.

Πάμε, τώρα στην «πραγματική» οικονομία. Το 2002 μπήκε με κατώτο μισθό ιδιωτικού υπαλλήλου στα 469,75 ευρώ, ο οποίος την 1/1/2011 ήταν 739,65. Στο ίδιο διάστημα προστέθηκαν στην κυκλοφορία 2 εκατ. νέα αυτοκίνητα, περίπου 20.000 ιατροί, ο δανεισμός των νοικοκυριών εξαπλασιάστηκε (από τα 23,8 δισ. στα 117,8), οι ακάλυπτες επιταγές τριπλασιάστηκαν (από 0,6 στα 1,8 δισ.), η κατανάλωση ενέργειας αυξήθηκε κοντά 20%, τα κινητά που μπαίνουν στο ίντερνετ έγιναν 30 φορές περισσότερα, ενώ η ευρυζωνικότητα έγινε ο κανόνας. (Το έλλειμα και το χρέος απουσιάζουν από την συζήτηση για ευνόητους λόγους). Τα χαμηλά επιτόκια της ΕΚΤ ώθησαν την κοινωνία να πάρει τον "εύκολο" δρόμο.

Η παραγωγή κάμφθηκε, η οικονομία εστράφη προς το εμπόριο και τις υπηρεσίες και, παρόλη την γκρίνια, αρκετοί περνούσαν καλά. Η διεθνής τραπεζική κρίση, όμως, σταμάτησε αυτό το καταναλωτικό πανηγύρι που βαφτίστηκε ανάπτυξη (μεγάλο κομμάτι των μαγαζιών που κλείνουν σήμερα, είχαν ανοίξει επί επί παχέων αγελάδων). Τώρα μείναμε και αποσβολωμένοι παρόλο που όλοι (και οι μεν και οι δε) είχαν προβλέψει τη μοίρα μας.

Εάν θυμάστε, η παράλληλη κυκλοφορία ευρώ - δραχμής ολοκληρώθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2002. «Μετά τη λήξη της δίμηνης περιόδου παράλληλης κυκλοφορίας της δραχμής και του ευρώ, από σήμερα, 1 Μαρτίου 2002, το ευρώ αποτελεί το μόνο νόμιμο χρήμα στη χώρα μας, όπως και στις άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ» έγραφε το δελτίο τύπου της Τράπεζας της Ελλάδος. Παράλληλα, εάν θυμάστε, «έτρεχε» και η διπλή αναγραφή των τιμών.

Βλέπω τους χιλιάδες ανθρώπους που συγκεντρώνονται στο Σύνταγμα και χαίρομαι, διότι θεωρώ πως είναι η υγιέστερη αντίδραση της κοινωνίας εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Και αυτό διότι η κοινωνία είναι ανυπεράσπιστη από την κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα και, προφανώς, αντιδρά. Και ουδόλως με ενοχλεί η διαφορετικότητα του πλήθους και η συνεπαγόμενη διαφορετική στοχοθεσία ενός εκάστου. Και, πρακτικά, αυτός που φτώχυνε ή θα φτωχύνει, χέστηκε εάν θα έχει ευρώ ή δραχμή.

Είναι σαφές ότι η κοινωνία μπολιάζει το αίτημα της αναδιάρθωσης και του κουρέματος του ελληνικού χρέους. Επίσης είναι προφανές ότι, εάν οι χιλιάδες που μαζεύονται κάθε Κυριακή πιστεύουν ότι δεν εκπροσωπούνται πλέον από τις "θεσμικές" δυνάμεις, οφείλουν να φτιάξουν κόμμα και να παρέμβουν πολιτικά.

Αρκεί να θυμούναι ότι η αναδιάρθωση του χρέους μπορεί να έρθει μόνο σε απόλυτη συνεργασία με τους ομολογιούχους - το έκανε η Wind και μηδένισε χρέη 1,2 δισ., οι Γερμανοί μετά τον πόλεμο (τους χαρίσαμε κι εμείς!), αλλά και Μεταξάς νωρίτερα. Οτιδήποτε άλλο είναι παρακινδυνευμένο, ειδικά λύσεις τύπου Ισημερινού, που οδηγούν μόνο σε υψηλότοκο, βραχυπρόθεσμο και ληστρικό δανεισμό . Και για να μας "ακούσουν", πρέπει να δείξουμε ότι ξέρουμε να παίζουμε στο χρηματοπιστωτικό champions league - καλό, κακό, στραβό κι ανάποδο, δεν γράφει ούτε το Σύνταγμα ούτε το Μαξίμου τους κανόνες αυτού του παιχνιδιού.

Ειδικά, το plan b για υποτίμηση και επιστροφή στη δραχμή απλώς θα μεγιστοποιήσει την περιουσία των αρπακολλατζήδων που έβγαλαν τα λεφτά τους στην Ελβετία. Και θα χαροποιήσει όλους εκείνους που δεν πίστεψαν ποτέ στην Ελλάδα, αφού θα μας έχουν πετάξει έξω. Πρακτικά, θα πάμε 100 χρόνια πίσω όσο κι αν πολλοί φίλοι θα υποστήριζαν το αντίθετο.

Ξέρω ότι χιλιάδες νοήμονες άνθρωποι αντιδρούν στην αποκρατικοποίηση των ΔΕΚΟ - κυρίως των "στρατηγικών"- υπό την απειλή όπλου. Ωστόσο, η ιστορία έχει διδάξει ότι το εκκρεμές της οικονομικής ιστορίας αργά ή γρήγορα θα επιστρέψει προς την πλευρά του κράτους. Σήμερα, βρίσκεται από την άλλη πλευρά. Αυτή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Και δεν είναι η πρώτη φορά.


Και ιδού τι εννοώ:

ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ

1892 Κατοχυρώνεται το κρατικό μονοπώλιο

1926 Το Δημόσιο υπογράφει σύμβαση παραχώρησης με τη New Antwerp Telephone & Electrical Works

1930 Η Siemens & Halske εξαγοράζει τη New Antwerp Telephone & Electrical Works
και αποκτά το δικαίωμα της ανάπτυξης και εκμετάλλευσης της τηλεφωνίας

1931 Η Siemens ιδρύει την Ανώνυμη Ελληνική Τηλεφωνική Εταιρεία (ΑΕΤΕ) και αναλαμβάνει την αυτόματη τηλεφωνία, η αγγλική Eastern Telegraph την ασύρματη και ενσύρματη τηλεγραφία, ενώ η ΤΤΤ αναλαμβάνει τη χειροκίνητη τηλεφωνία _ υπεραστική, διεθνείς και μικρές πόλεις _ και τα τηλεγραφήματα εσωτερικού

1946 Το Δημόσιο αποκτά το 75% των μετοχών της ΑΕΤΕ, επί Κ. Τσαλδάρη

1949 Ο Αλ. Διομήδης ιδρύει τον ΟΤΕ, που απορροφά τις δραστηριότητες όλων των συναφών επιχειρήσεων

1996 Ο ΟΤΕ εισέρχεται στο Χρηματιστήριο. Σταδιακά, η αγορά ανοίγει και δημιουργούνται νέες εταιρίες.

2007 Η MIG βρίσκεται με το 20% των μετοχών του ΟΤΕ, επί κ. Κ. Καραμανλή

2008 Η DT αγοράζει το ποσοστό της MIG και άλλο ένα 5% και συνδιοικεί την επιχείρηση

2009 Το Δημόσιο πουλά ποσοστό 5% στην DT, η οποία πλέον ελέγχει το 30% των μετοχών

2011 Το Δημόσιο καλεί την DT να αγοράσει ποσοστό 10%, επί ΓΑΠ. Το κράτος θα ελέγχει 6%+4% (ανήκει στο ΙΚΑ - ΕΤΑΜ), διατηρώντας δικαίωμα βέτο.

ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΚΙΝΟΥΜΕΝΑ ΜΕΣΑ

1867 Ο επενδυτής Εδουάρδος Πίκερινγκ συνάπτει σύμβαση με το Δημόσιο για τη δημιουργία της γραμμής Πειραιάς - Αθήνα

1874 Η εταιρεία του περνά στη Βιομηχανική Τράπεζα

1887 Η Εταιρεία Αεριόφωτος Αθηνών υπογράφει σύμβαση με τον Δήμο Αθηναίων για τον αεριοφωτισμό της πρωτεύουσας

1888 Ιδρύεται στην Αθήνα η Γενική Εταιρεία Εργοληψιών των βιομηχάνων Βλάγκαλη και Μάτσα, η οποία κατασκευάζει εργοστάσιο ηλεκτροπαραγωγής και παρέχει φως στα Ανάκτορα

1889 Η βελγική Οθωμανική Εταιρεία Τροχιοδρόμων και Ηλεκτροφωτισμού Θεσσαλονίκης αναλαμβάνει την ηλεκτροδότηση και την κατασκευή τραμ στη Θεσσαλονίκη ως το 1957

1895 Ο διευθυντής της Ελληνικής Εταιρείας Μεταλλουργείων Λαυρίου Φωκίων Νέγρης υπογράφει σύμβαση με τον τοπικό δήμο για τον φωτισμό του Λαυρίου

1898 Ο Κωνσταντίνος Νικολαΐδης φέρνει την αντιπροσωπεία της γαλλικής Thomson Houston de la Mediterranee και ιδρύει την Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρεία, αναλαμβάνει τα δικαιώματα της Γενικής Εταιρείας Εργοληψιών, ανοίγει εργοστάσιο στον Πειραιά και συμβάλλεται με τον τοπικό δήμο για τον φωτισμό της πόλης

1901 Η Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρεία, η οποία έχει συνάψει συμβάσεις με διάφορες πόλεις, αναλαμβάνει την παραγωγή του ρεύματος στην Αθήνα και η Εταιρεία Αεριόφωτος Αθηνών τη διανομή του

1902 Ιδιώτες ιδρύουν μικρές ηλεκτρικές εταιρείες και συμβάλλονται με δήμους για τον ηλεκτροφωτισμό με ορίζοντα δεκαετιών

1912 Η ιδιωτική Ηλεκτρική Εταιρεία Θεσσαλονίκης συγχωνεύεται με την Οθωμανική Εταιρεία Τροχιοδρόμων, που διαχειρίζεται το τραμ

1922 Δημιουργούνται οι πρώτες ηλεκτρικές και υδροηλεκτρικές δημοτικές επιχειρήσεις

1925 Ο δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος υπογράφει σύμβαση ως το 1985 (!) με την αγγλική Power & Traction και το Συνδικάτο Μελετών και Επιχειρήσεων, μια κοινοπραξία πολλών τραπεζών. Δημιουργείται η Γενική Ελληνική Εταιρεία με τέσσερις θυγατρικές: Δύο που αναλαμβάνουν την παραγωγή και διανομή ρεύματος στην πρωτεύουσα (σε ακτίνα 20 χλμ. από την Ομόνοια), η Ηλεκτρική Εταιρεία Μεταφορών, που λειτουργεί το τραμ, και οι Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι, ο πρόγονος δηλαδή των ΗΣΑΠ

1930 Η μετοχική ομάδα του επενδυτή Πίρσον εξαγοράζει τις μετοχές των τραπεζών και ξένων μετόχων της Γενικής Ελληνικής Εταιρείας

1940 Ο Ιωάννης Μεταξάς κρατικοποιεί την Εταιρεία Ηλεκτρισμού και Τροχιοδρόμων Θεσσαλονίκης και δημιουργεί την Κρατική Εκμετάλλευση Τροχιοδρόμων και Ηλεκτροφωτισμού Θεσσαλονίκης (ΚΕΤΗΘ)

1950 Επειτα από μελέτη της αμερικανικής εταιρείας EBASCO, ο Νικόλαος Πλαστήρας εξαγοράζει περίπου 400 ηλεκτρικές εταιρείες και ιδρύει τη ΔΕΗ, η οποία αναλαμβάνει τον εξηλεκτρισμό της χώρας

1954 Το κρατικό τραμ της Θεσσαλονίκης καταργείται, επί Παπάγου

1970 Ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος εξαγοράζει από την Power & Traction την Ηλεκτρική Εταιρεία Μεταφορών (ΗΕΜ), δηλαδή τα τρόλεϊ, τα οποία είχαν αντικαταστήσει το τραμ 15 χρόνια πριν

1976 Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εξαγοράζει από την Power & Traction την εταιρεία Ελληνικοί Ηλεκτρικοί Σιδηρόδρομοι και τη μετονομάζει ΗΣΑΠ

2001 Η ΔΕΗ εισέρχεται στο Χρηματιστήριο, επί Σημίτη

2011 Η ΔΕΗ αναζητεί στρατηγικό επενδυτή, επί ΓΑΠ. Το υπουργείο Οικονομικών δέχεται προτάσεις για σύμπραξη του μετρό της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης με ιδιώτες επενδυτές (απλώς δεν μας το λέει)

ΥΔΡΕΥΣΗ ΑΘΗΝΩΝ - ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

1888 H Οθωμανική Αυτοκρατορία παραχωρεί το δικαίωμα της υδροδότησης της Θεσσαλονίκης στον Νεμλή Ζαδέ Χαμδή Εφέντη, ο οποίος φέρνει βελγικά κεφάλαια και συστήνει την Οθωμανική Εταιρεία Υδάτων Θεσσαλονίκης

1912 Με την απελευθέρωση η εταιρεία υπογράφει σύμβαση με το Ελληνικό Δημόσιο και μετονομάζεται Εταιρεία Υδάτων Θεσσαλονίκης

1925 Ο Α. Μιχαλακόπουλος υπογράφει σύμβαση παραχώρησης για την υδροδότηση Αθηνών, Πειραιώς και προαστίων με την αμερικανική ULEN & Co. Ιδρύεται η Ελληνική Εταιρεία Υδάτων με μετόχους την ULEN (50%) και την Τράπεζα Αθηνών (50%)

1939 Με αναγκαστικό νόμο ο Ιωάννης Μεταξάς κρατικοποιεί την Εταιρεία Υδάτων Θεσσαλονίκης και συγκροτεί το Ειδικό Ταμείο Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης, το οποίο στη συνέχεια μετονομάζεται Οργανισμός Υδρεύσεως Θεσσαλονίκης (ΟΥΘ)

1953 Η Τράπεζα Αθηνών συγχωνεύεται με την Εθνική Τράπεζα και το Δημόσιο μπαίνει στην Ελληνική Εταιρεία Υδάτων, επί Παπάγου

1974 Η ULEN μεταβιβάζει τις μετοχές της στην Εθνική Τράπεζα

1980 Η Ελληνική Εταιρεία Υδάτων περιέρχεται στο Δημόσιο, συγχωνεύεται με τον Οργανισμό Αποχετεύσεως Πρωτευούσης και ιδρύεται η ΕΥΔΑΠ, επί Γεωργίου Ράλλη

1998 Ο ΟΥΘ συγχωνεύεται με τον Οργανισμό Αποχέτευσης και δημιουργείται η ΕΥΑΘ

1999 Συστήνεται η ΕΥΔΑΠ Παγίων, ενώ η ΕΥΔΑΠ ΑΕ εισέρχεται στο Χρηματιστήριο, επί Σημίτη

2001 Δημιουργείται η ΕΥΑΘ Παγίων, ενώ η ΕΥΑΘ περνάει στο ταμπλό του ΧΑ

2011 Δρομολογείται η παραχώρηση της ΕΥΑΘ και της ΕΥΔΑΠ

ΛΕΩΦΟΡΕΙΑ

1961 Ο Καραμανλής δημιουργεί τη δημόσια εταιρεία Αστικαί Συγκοινωνίαι Περιοχής Αθηνών (ΑΣΠΑ), η οποία εκτελεί λεωφορειακά δρομολόγια

1977 Ο Καραμανλής δημιουργεί στη θέση της ΑΣΠΑ την Επιχείρηση Αστικών Συγκοινωνιών (ΕΑΣ) και διώχνει οριστικά τα ΚΤΕΛ από την Αθήνα. Παράλληλα, δημιουργείται ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών (ΟΑΣ), ο πρόγονος δηλαδή του ΟΑΣΑ

1992 Ο κ. Κ. Μητσοτάκης διαλύει και ιδιωτικοποιεί την ΕΑΣ και την αντικαθιστά με τις Συγκοινωνιακές Επιχειρήσεις (ΣΕΠ), όπου με 500.000 δρχ. αγόραζε κανείς μισή άδεια

1993 Ο Ανδρέας Παπανδρέου καταργεί τις ΣΕΠ και δημιουργεί την κρατική ΕΘΕΛ, θυγατρική του ΟΑΣΑ

2011 Ιδρύεται η ΟΣΥ, η οποία ενσωματώνει ΕΘΕΛ και ΗΛΠΑΠ. Ξεκινούν περικοπές σε λεωφορειακές γραμμές. Στα συρτάρια της ειδικής γραμματείας ΔΕΚΟ βρίσκονται πολλές προτάσεις για αποκρατικοποίηση της εταιρίας, επί ΓΑΠ.

ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ

1920 Το Δημόσιο εξαγοράζει τον οθωμανικό σιδηρόδρομο της Μακεδονίας από την Jonction Salonique - Constantinople, επί Ελευθερίου Βενιζέλου

1925 Οι Σιδηρόδρομοι Ελληνικού Κράτους (ΣΕΚ) εξαγοράζουν από την Εταιρεία των Ανατολικών Σιδηροδρόμων τη γραμμή Θεσσαλονίκη - Μοναστήρι

1939 Ο Μεταξάς υπογράφει την εξαγορά των ΣΠΑΠ (Σιδηρόδρομοι Πειραιώς - Αθηνών - Πελοποννήσου), οι οποίοι κρατικοποιούνται επίσημα το 1954, επί Παπάγου, και εντάσσονται στους ΣΕΚ το 1962, επί Καραμανλή

1952 Το κράτος κατάσχει τους Σιδηροδρόμους Βορειοδυτικής Ελλάδος (Αιτωλοακαρνανίας) και τους εντάσσει στους ΣΠΑΠ

1954 Οι ΣΕΚ εξαγοράζουν τη γραμμή Αλεξανδρούπολη - Δίκαια που διαχειρίζονταν οι Γαλλοελληνικοί Σιδηρόδρομοι

1970 Οι ΣΕΚ μετονομάζονται ΟΣΕ

2011 Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ πωλείται, η ΕΡΓΟΣΕ συγχωνεύεται με ΔΕΠΑΝΟΜ και ΘΕΜΙΣ και χιλιάδες σιδηροδρομικοί μετατάσσονται σε άλλες θέσεις του δημοσίου.